Bu makale, İslam dünyasında kitap, kitap kültürü ve kütüphanelerin bilginin üretimi, aktarımı ve korunmasındaki potansiyel rollerini değerlendirerek, bu kurumların bilginin dolaşımında nasıl bir işlev üstlenmiş olabileceğini tartışmaktadır. İslam dünyasında kitap formunun şekillenmesi ve isnad geleneğiyle birlikte, bilginin doğruluğunun ve güvenilirliğinin artırılmasına yönelik ilk adımlar atılmıştır. Bu geleneğin örnekleri İslam medeniyetinde yaygın olarak görülmüş ve Osmanlı döneminde de sürdürülmüştür. Kitap üretimi, İslam dünyasında sadece bir kültürel faaliyet olmaktan öteye geçmiş; estetik, zanaat ve bilginin korunması açısından itibarlı bir meslek olarak kabul görmüştür. Kütüphaneler, bu eserlerin korunması ve topluma eşit erişim imkânı sunan önemli bilgi merkezleri olarak işlev görmüştür. Kitap üretiminin zahmetli ve maliyetli olduğu bir dönemde, kütüphaneler bilginin sadece toplumun entelektüel kesimine değil, daha geniş kesimlerine ulaşmasına aracılık etmiştir. İslam ve Osmanlı dünyasında, yazarlar eserlerine büyük önem verir ve onları halkla paylaşmakta tereddüt ederlerdi. Nadir el yazmaları ve özel kütüphanelerde saklanan eserler sıkı bir şekilde korunurdu. Buna rağmen, bilginin yayılmasına katkıda bulunmak amacıyla kütüphanelere ve medreselere bağışta bulunan yazarlar da olmuştur.. Ne yazık ki, savaşların yıkıcı etkileri, bu zengin bilgi depolarının büyük bir kısmını tahrip etmiş ve çoğu kütüphane günümüze ulaşamadan yok olmuştur. Kütüphaneler, bilgiye eşit erişim imkânı sunarak bilginin demokratikleşmesine aracılık etmiş ve toplumsal kalkınmayı teşvik etmiştir. Bu makale, bilginin paylaşılmasını sağlayan dolaşım mekânları olarak kütüphanelerin toplumsal güç ve ilerleme aracı haline gelişini vurgulamaktadır. Ayrıca, bilginin korunması ve geleceğe aktarılmasında kütüphanelerin üstlendiği rolü ele alacaktır.

This article comprehensively examines the historical development of books, book culture, and libraries in the Islamic world, as well as their roles in the production, transmission, and preservation of knowledge. The shaping of the book form and the tradition of citation (isnad) increased the accuracy of knowledge in Islamic texts, and this tradition continued strongly during the Ottoman period. The production of books became not only a cultural activity but also a prestigious craft and profession in the Islamic world. During this period, libraries became important centers that provided equal access to knowledge, reaching not only the elite but also broader segments of society. Unfortunately, the destructive effects of wars and conquests severely damaged these rich repositories of knowledge, and many libraries were lost before they could reach the present day. Libraries played a key role in the democratization of knowledge by providing equal access to information, contributing to social development. This article highlights the transformation of libraries, as mechanisms for the dissemination of knowledge, into instruments of social power and progress. It also addresses the crucial role libraries played in preserving knowledge and transmitting it to future generations.